شعر کمک میکند بهتر ببینیم. شعر گونهای ادبی است که بهترین قابلیّتش به تصویر کشیدن دنیای درونی ماست. در شعر خوب، همنشینی واژهها طوری است که باعث تولّد معنایی جدید میشود و به شکلی نامنتظره، روابط پنهان، از پیش ناشناخته و رمزآمیز را آشکار میکند. شعر خوب آنچه را واقعاً در درونمان روی میدهد، به ما میگوید. شعر به خاطرات …
رویای نچایف و انگیزهی امتناع
۱. از ده که به شهر آمدیم، چند وقتی را در خانهی یکی از پسرعموهای پدرم ماندیم. در اتاقی کوچک، نمور، تاریک و خاکستری که چهار نفر در آن میخوابیدیم. یکی از بچههای فامیل میخواست مرا بُکُشد، چون میتوانستم راه بروم، بدوم و او متاسفانه در تشنج و رعشهی تب از یک پا فلج شده بود. چند وقتی طول کشید …
از برتولت برشت تا توماس مان | اشپیگل
چندی پیش دو جلد ویژهنامه با عنوان «ادبیات جهان در آینه» توسط نشریه اشپیگل و بهصورت کتاب الکترونیکی عرضه شد. در آنها پروندههایی را که برای ادیبان مختلف در بعضی شمارههای این نشریه کار شده و عکس آن ادیبان هم روی جلد نشریه آمده است، گردآوری کردهاند. بیشتر این ادیبان هنگام چاپ نشریه در قید حیات بودهاند. همچنان که گردآورنده …
کوتاه، دربارهی «بوطیقا و سیاست» | مجتبی عبداللهنژاد
یکی دو ماه پیش خواستم یادداشتی بنویسم دربارۀ کتاب «بوطیقا و سیاست» در شاهنامه تألیف آقای محمود امیدسالار. ننوشتم. بعد قرار شد نقد مفصلی بنویسم و کتاب را از جهات مختلف معرفی کنم. بعد دیدم معرفی کتاب، از همه جهات، ممکن نیست. این کتابی است پر از اشکال. فکتهای آن اشکال دارد. مبانی نظری آن اشکال دارد. نتایجی که گرفته …
در هجو هستی | مجتبی عبداللهنژاد
حافظ در ظاهر هیچ کس را هجو نکرد. در شعر او هجو به معنای متعارف وجود ندارد. دو سه باری که دشنام میدهد و شعر او لحن هجو پیدا میکند، راجع به صوفیه حرف میزند: «کجاست صوفی دجالفعل ملحدشکل/ بگو بسوز که مهدی دینپناه رسید» و در جای دیگر: «صوفی شهر بین که چون لقمۀ شبهه میخورد/ پاردمش دراز باد …
من دیگری است | فرانسیس پونژ
من دیگری است – کشف اخیر آدمی است که درباره خویش انجام داده است تا زندگی را دشوار کند و به نگرانیهای خویش بیفزاید. آیا این همان چیزی است که درباره خویش به آن اعتقادداری؟ مرا به خنده میاندازی. بگذار برایت شرح بدهم که تو کیستی. تو قربانی تاریخی(مارکسیسم). تو تودهای از عقدههایی(فروید). تو یک جنایتکاری، یک خائن شهوانی، یک …
آثار آلبرتو جیاکومتّی | فرانسیس پونژ
آدمی و تنها آدمی به ریسمانی کاسته شده است – در حال فرسودگی – بدبختی جهان – او که با آغاز کردن از هیچ در جستجوی خویشتن است. از هیچ به هست آمده – از سایهها. برای کیست که جهان بیرونی بالا و پستی ندارد؟ بر ای کیست که آدمیزادگانی همزاد و همتای او ظاهر میشوند؟ بیمار، نحیف، عریان، …
در رقص و جدال با دیو و خدیو | بهروز صفدری
■ مقدمه و تدارکِ ترجمهی شعرِ génie از رمبو در مقالهای که در بارهی نیچه و رمبو نوشته بودم، و در پیوندِ با آن به ترجمهی بیژن الهی از اشعار رمبو پرداخته بودم، همراه با ترجمهی یک شعر از رمبو، ضمنِ ارائهی تحلیلی از شعرِ «جنّی»، ترجمهی کامل و جداگانهی خودِ شعر را به فرصتی در آینده موکول کردم. …
دربارهٔ کلمهٔ سرخپوست؟ | اکرم پدرامنیا
■ تا کنون به کلمهی سرخپوست (سرخپوست) فکر کردهاید؟ گویندگان و نویسندگان فارسیزبان، در زبان گفتار و زبان نوشتار، اعم از کتابها و فیلمنامههای سینمایی و تلویزیونی و نوشتههای کوتاه و بلند در فضاهای مجازی و روزنامهها، هنگام یاد کردن از ساکنان اولیهی آمریکا و کانادا همچنان از کلمهی سرخپوست استفاده میکنند، ولی شاید ندانید که این اسم در نظر …
شارل فوریه و فارسیِ زبانبسته
[مدتها] یکی از طرحهای محوریام ترجمه و انتشار متنهایی از و دربارهی شارل فوریه بود. تقریباً همهی کسانی که من آنها را همولایتیهای فکری خودم نامیدهام و از آنها متن یا متنهایی به فارسی ترجمه کردهام با شدتهای متفاوت تأثیرپذیرفته از آرا و آثار شارل فوریه بودهاند. از جمله سیتواسیونیستها و مشخصترینشان رائول ونهگم. از سویی دیگر، پرداختن به مشکلات …
هنرهای دل و اندرونی، بخش اول | مارسل مورو
[مدتها پیش] در ایامی مشابه، در معرفی مارسل مورو و ترجمهی قطعهای از او نوشته بودم: سیلِ فقیرسازیِ آگاهی این روزها چه آزارنده است برای اذهانی که در پروای غنیسازی شعورِ خویشاند. گاهی عصاره و لب و لبابِ جامعهی نمایشگریِ یکپارچه برای هر چشم غیرمسلحی نیز برملا میشود. بیبی سیها و بابا سیهای نمایش یکریز خبرنگار و کارشناس و تحلیلگر عَلَم …
مارسل مورو، سنگرِ امروزِ من | بهروز صفدری
سیلِ فقیرسازیِ آگاهی این روزها چه آزارنده است برای اذهانی که در پروای غنیسازی شعورِ خویشاند. گاهی عصاره و لب و لبابِ جامعهی نمایشگریِ یکپارچه برای هر چشم غیرمسلحی نیز برملا میشود. بیبی سیها و بابا سیهای نمایش یکریز خبرنگار و کارشناس و تحلیلگر عَلَم کردند تا به ما بقبولانند « اتفاقی تاریخی» لحظه به لحظه در شُرفِ وقوع بوده …
ترجمه دوباره اثر، بهترین نقد ترجمه
■ نقد ترجمه، به خصوص نقد ترجمه ادبی در ایران بحثی ادامهدار، مناقشهبرانگیز، تاثیرگذار و کموبیش آموزنده بوده است. در سالهای اخیر شمار ترجمهها از رمان و داستان کوتاه افزایش چشمگیری داشته و به همان میزان هم بحثها و انتقادها درباره میزان امانتداری مترجم، حفظ لحن و سبک نویسنده، و دانش و تسلط مترجمان نسبت به زبان مبدا و مقصد …
هنرهای دل و اندرونی، بخش دوم | مارسل مورو
ــ شاهدِ گوشبهزنگِ روندِ جوامع باش، اما در برابرِ یاوهبافیهای سیاسیها و سیاستها ناشنوا بمان. اگر از لحاظِ احساسی به چپ گرایش داری همین قدر که اندیشهای برآمده از غریزهی توست، ولو دیگران آن را اندیشهای ارتجاعی بدانند، از بیانِ آن نترس. اما مراقب باش روندِ زنجیرهوارِ این اندیشه تو را با خود نکشانَد، آن را بهگونهای که قوای دشمن …
سرکشی واقعیت | هرمان د کونینک
واقعیت برای حاکمان تهدیدکننده است و من این اندیشه را دلگرمکننده میدانم. واقعیت سرکش است. برنامههای سیاسی تا آنجایی که بتوانند سعی میکنند واقعیت را پنهان کنند. فیلسوفانِ آرام هم همین طور. اما گاهی واقعیت با این موضوع میجنگد. همین مسئله در نظریههای ادبی هم صدق میکند. این نظریهها سرکش نیستند. نظریهها دستکم یک جنبه از واقعیت را در نظر …
چگونه دابلنیها متولد شد؟ | اکرم پدرامنیا
■ چگونه دابلنیها متولد شد؟ | اکرم پدرامنیا جیمز جویس که یکی از نویسندههای معروف و اثرگذار قرن بیستم است، برای چاپ آثارش رنج بسیار کشید و بیشتر سالهای عمرش برای چاپ بیسانسور کتابهایش تلاش کرد. از این میان، مجموعهداستان دابلنیها حکایتی ویژه و تلخ دارد. وقتی جویس اولین داستان از این مجموعه (خواهران) را نوشت …